Zenuwbanen

Zenuwbanen, ook wel zenuwtrajecten genoemd, zijn bundels van axonen in het centrale zenuwstelsel die signalen vervoeren tussen hersenen, ruggenmerg en perifere zenuwen. Ze vormen een belangrijk onderdeel van de witte stof en zorgen voor de communicatie die nodig is voor zintuiglijke verwerking, proprioceptie en motorische aansturing.

De banen kunnen worden onderverdeeld op basis van richting en functie. Ascenderende (sensore) banen voeren informatie omhoog naar de hersenen of thalamus. Voorbeelden zijn het dorsal kolom-mediale lemniscale systeem, met de fasciculus gracilis en fasciculus cuneatus, die fijne tast, vibratie en proprioceptie dragen; het spinothalamische pad, dat pijn en temperatuur vervoert; en de spinocerebellaire banen, die proprioceptieve informatie naar de cerebellum brengen voor coördinatie.

Descenderende (motorische) banen sturen signalen van de hersenen naar de motorneuronen in het ruggenmerg of hersenstam. Het bekendste voorbeeld is de corticospinale (pyramidebaan), onderverdeeld in laterale en anterior corticospinale tract. Corticobulbaarbanen leveren opdrachten aan hersenzenuwen. Daarnaast spelen extrapyramidale routes zoals de rubrospinale, vestibulospinale en reticulospinale banen een rol bij spiertonus, houding en automatische bewegingen.

Decussaties (kruisingen) komen vaak voor: veel ascenderende banen kruisen in de hersenstam of ruggenmerg, en de corticospinale tract kruist bijvoorbeeld bij de piramidebekleding. Zenuwbanen vormen samen een complex netwerk dat zowel sensorische informatie verwerkt als motorische output reguleert. Beschadiging aan een baan leidt meestal tot specifieke functionele deficits, zoals verlies van fijne tast, pijnsensatie of motorische zwakte.