Woordverwante

Woordverwante is een term uit de taalkunde die verwijst naar woorden die verwant zijn door oorsprong of vorm. Het gaat om woorden die afstammen van hetzelfde etymologische wortel of die behoren tot dezelfde woordfamilie, en vaak ook door klankontwikkelingen in de loop der tijd vormen hebben behouden. Woordverwante woorden kunnen in één taal voorkomen of tussen talen bestaan, waarbij de relatie zichtbaar is in meerdere talen (bijvoorbeeld Nederlands, Duits en Engels).

Er zijn verschillende soorten woordverwantschap. Binnen een taal kunnen verwante woorden ontstaan door afleiding of samenstelling van een gemeenschappelijke wortel, terwijl tussen talen cognaten voorkomen: woorden met een gemeenschappelijke oorsprong in een proto-taal. Voorbeelden van cross-linguïstische woordverwante relaties zijn moeder (Nederlands), mother (Engels) en Mutter (Duits); vader, father en Vater; water, water en Wasser; mond, mouth en Mund. Ook nacht, night en Nacht zijn cognaten in de Germaanse talen. Dergelijke relaties helpen om de onderliggende woordfamilies en historische klankverschuivingen te herkennen.

Voordelen en toepassingen. Voor taalleerders biedt inzicht in woordverwantschap een beter begrip van woordvorming en woordenschatuitbreiding. In de lexicografie en in natuurlijke taalverwerking worden cognaten gebruikt bij etymologisch onderzoek, lemmatization en cognaatdetectie om vertaalmodellelementen en vertaalgeheugen te verbeteren.

Let wel: woordverwante woorden hoeven niet synoniem te zijn; ze delen wel een gemeenschappelijke oorsprong, maar kunnen verschillende betekenissen of gebruiksconnotaties hebben.