Werkwoordsvormen

Werkwoordsvormen zijn de verschillende vormen waarin een werkwoord kan voorkomen om tijd, aspect, persoon, getal en stem uit te drukken. In het Nederlands worden niet-finitieve en finite vormen onderscheiden. Niet-finitieve vormen zijn het infinitief, het te-infinitief en de deelwoorden: het tegenwoordige deelwoord (-end) zoals lopend en het voltooid deelwoord (ge- + stam + -d/-t of onregelmatige vormen zoals geweest, gelopen). De te-infinitief komt vaak voor na bepaalde werkwoorden of bijvoeglijke uitdrukkingen, bijvoorbeeld om te werken of om te helpen.

Finite vormen dragen expliciet de persoon en het getal van het onderwerp en worden gebruikt om tijd uit te drukken. In de tegenwoordige tijd (ott) krijg je bijvoorbeeld: ik loop, jij loopt, hij loopt; wij lopen, jullie lopen, zij lopen. In de verleden tijd (ovt) verandert de stam: ik liep, jij liep, hij liep; wij liepen, jullie liepen, zij liepen. De voltooide tijd (voltooid tegenwoordige tijd) combineert het hulpwerkwoord hebben of zijn met het voltooid deelwoord: ik heb gelopen; zij zijn gegaan. De voltooide verleden tijd (pluperfectum) drukt iets uit dat vóór een ander verleden heeft plaatsgevonden: ik had gelopen. Voor de toekomst wordt meestal zullen + infinitief gebruikt: ik zal lopen (of hedendaags: ik ga lopen).

De imperatieve vorm geeft bevel of verzoek: loop! (jij) of loopt! (jullie). De passieve stem wordt gevormd met worden: De brief wordt geschreven, vaak gevolgd door het voltooid deelwoord. Binnen de werkwoordskunde onderscheiden we zwakke (regelmatige) en sterke (onregelmatige) werkwoorden, en vaak ook gemengde vormen. Deze variatie bepaalt hoe de verschillende vormen worden gevormd en gereproduceerd in zinnen.