Wenswoorden

Wenswoorden is een term die in sommige taalkundige opvattingen wordt gebruikt om woorden of woordgroepen aan te duiden die een wens, verlangen of hoop uitdrukken. Ze geven de houding van de spreker ten opzichte van een gebeurtenis of toestand aan en onderscheiden zich door een niet-assertieve of hypothetische betekenis. Wenswoorden kunnen zowel werkwoorden, bijwoorden als soms bijvoeglijke naamwoorden betreffen.

De etymologie is vrij letterlijk: wenselijk en woorden vormen samen een aanduiding voor taal die gericht is op wenselijkheid. In de taalkunde wordt vaak gesproken over modaliteit of attitudinale componenten, waarbij wenswoorden een spreker een persoonlijke intentie of aspiratie toedichten.

Functies en kenmerken. Wenswoorden markeren niet-factische stelsels: ze geven aan wat de spreker wenst te gebeuren, wat mogelijk is of hoopvol wordt gedacht. Voorbeelden zijn werkwoorden als willen, hopen en dromen, evenals bijwoorden als hopelijk of wellicht. Ze kunnen voorkomen in hoofd- of bijzinconstructies en dragen bij aan illocutionaire kracht en emotionele lading van een uitspraak.

Vormen en syntaxis. In het Nederlands komen wensdragende constructies vaak voor met leenwoorden als “ik wou/ik wil dat …”, “hoop dat …” of “hoopelijk …”. In andere talen worden vergelijkbare betekenissen uitgedrukt met specifieke modi of optatieve grimassen, zoals optativity genannt. De exacte vorm varieert per taal, maar het kernidee—een wens of aspiratie uitdrukken— blijft consistent.

Toepassingen. Wenswoorden verschijnen veel in literaire teksten, retoriek en dagelijkse taalgebruik waar aspiratie, hoop of spijt een rol spelen. Ze helpen de spreker of schrijver om affectieve of perspectivische nuance toe te voegen.

Zie ook. Optatieve mood; modaliteit; wensdenken.