Voornaamwoordelijk

Voornaamwoordelijk is een term uit de Nederlandse taalkunde die aangeeft dat een woord, woordgroep of syntactische constructie fungeert als een voornaamwoord. Met andere woorden: het element heeft de dezelfde functie als een pronomen in een zin, door een naamwoordelijke verwijzing te vervangen of mee te verwijzen. De term wordt gebruikt om onderscheid te maken tussen vormen die als pronomen werken en vormen die daadwerkelijk als zelfstandig werkwoord, bijvoeglijk bijwoord of zelfstandig naamwoord functioneren.

In de praktijk komen verschillende soorten voornaamwoordelijke elementen voor. Tot de voornaamwoorden behoren persoonlijke voornaamwoorden (ik, jij, hij, zij, wij, jullie, zij), bezittelijke voornaamwoorden (mijn, jouw, zijn/haar), aanwijzende voornaamwoorden (dit, dat, deze, die), en relatieve voornaamwoorden (die, dat, wat). Ook pronominale of reflexieve voornaamwoorden zoals zich en elkaar vallen onder deze categorie. Verder kan een dummy- of expletief voornaamwoord als er in existentiële zinnen fungeren, zoals in Er is iemand.

De term wordt ook gebruikt bij beschouwingen over pronominale werkwoordconstructies, waarin een werkwoord samen met een voornaamwoord een pronominale betekenis krijgt (bijvoorbeeld reflexieve werkwoorden zoals zich wassen). Hiermee onderscheidt men voornaamwoordelijke elementen van puur nominale of andere zinsdelen.

Samenvattend beschrijft voornaamwoordelijk dus alles wat als een pronomen fungeert of pronominale functies vervult in zinsstructuren, inclusief verschillende typen voornaamwoorden en hun typische toepassingen.