Vetorechten

Vetorechten zijn machtsmechanismen waardoor een partij het nemen van een besluit kan tegenhouden. Ze dienen vaak als middel van checks and balances in politieke, juridische en corporate contexten en treden op wanneer de belangen van een minderheids- of belanghebbende partij beschermd moeten worden.

In de politieke en constitutionele sfeer komen veto’s vooral voor bij de uitvoering van wetten en het nemen van besluiten. In veel landen heeft de uitvoerende macht het recht om wetten of begrotingen te vetoën; in sommige systemen kan het parlement zelf veto’s uitoefenen tegen voorstellen via een vereiste van brede steun. In de Verenigde Staten kan de president een veto uitspreken over een wet; een veto kan door twee kamers van het Congres echter worden opgeheven als zij samen een tweederde meerderheid bereiken. In internationale politiek is het vaak het veto van de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad: elk van de vijf kan een substantieel besluit tegenhouden, wat besluitvorming kan blokkeren maar ook langzame ontwikkelingen tot gevolg kan hebben.

In corporate governance kunnen veto-rechten worden toegekend aan bepaalde aandeelhouders of aan de raad van bestuur bij bepaalde “reserved matters”. Zulke bepalingen beschermen specifieke belangen of het onafhankelijke toezicht, maar kunnen de besluitvorming ook vertragen en de uitvoering belemmeren als het veto te vaak wordt toegepast.

Kritisch bekeken bevorderen veto’s transparantie en checks, maar kunnen ook democratische legitimiteit ondermijnen en tot politieke of operationele stagnatie leiden. Het juiste ontwerp van vetorechten zoekt naar een evenwicht tussen bescherming van belangen en slagvaardigheid.