Vaccinveiligheid

Vaccinveiligheid verwijst naar de veiligheid van vaccinaties voor individuen en de samenleving. Het omvat het identificeren, evalueren en beheersen van mogelijke risico's van vaccins, met als doel een gunstig baten-risicoprofiel te realiseren zodat ziekten voorkomen kunnen blijven met zo min mogelijk bijwerkingen.

Voor toelating worden vaccins grondig onderzocht in laboratorium- en klinische studies (fase I-III) om werkzaamheid en veiligheid te beoordelen. Tijdens deze fasen wordt melding gemaakt van bijwerkingen en wordt gezocht naar ernstige reacties. Zeldzame bijwerkingen kunnen pas duidelijk worden bij grootschalig gebruik.

Na goedkeuring blijven veiligheid en effectiviteit voortdurend worden gevolgd. Regulatoire autoriteiten wegen de voordelen tegen de risico's bij bevolkingsniveau en vaccinatieprogramma’s. Post-market surveillance omvat systematische veiligheidsmonitoring, veiligheidsplannen, en het geven van bijgewerkte adviezen, bijsluiter-informatie en soms aanpassingen in aanbevelingen.

Monitoring gebeurt via actieve en passieve systemen. Passieve meldkanalen verzamelen bijwerkingenmeldingen van zorgverleners en patiënten (bijvoorbeeld in internationale netwerken). In Nederland speelt het Lareb een centrale rol bij het verzamelen en analyseren van meldingen. Signaaldetectie en causale beoordeling gebeuren door deskundige comités; risico’s worden voortdurend getoetst aan beschikbare wetenschappelijke evidentie.

Transparante communicatie en wetenschappelijke continuïteit zijn essentieel. Hoewel zeldzame ernstige bijwerkingen kunnen optreden, wegen de voordelen van vaccinatie in de meeste gevallen aanzienlijk zwaarder dan de risico’s, vooral bij het voorkomen van uitbraken en ernstige ziekte. Vaccinveiligheid is daardoor een continu en wereldwijd samenhangend proces.