Strafbaar

Strafbaar is een juridisch begrip uit het strafrecht dat aangeeft dat bepaald gedrag onder de strafwet valt en dus kan leiden tot een strafrechtelijke sanctie. Een strafbaar feit is doorgaans omschreven in de wet en kan een gevangenisstraf, een geldboete of een andere sanctie met zich meebrengen. Een belangrijk principe hierbij is het legaliteitsbeginsel: geen straf zonder wet. Dit betekent dat iemand alleen strafbaar kan worden gesteld als het gedrag in de wet als strafbaar feit is opgenomen.

Een strafbaar feit bestaat meestal uit twee onderdelen: de feitelijke gedraging (wat iemand heeft gedaan of nagelaten) en een schuldsaspect (opzet, culpa of schuld) dat aantoont dat de dader verwijtbaar heeft gehandeld. Bij sommige regels geldt een strikte aansprakelijkheid, waarbij geen schuld nodig is en toch strafbaar kan worden gesteld, bijvoorbeeld bij bepaalde verkeers- of milieuwetgeving. Daarnaast kan de aansprakelijkheid ook zich uitstrekken tot rechtspersonen in bepaalde gevallen.

In de praktijk betreft strafbaar gedrag vaak misdrijven, maar ook bepaalde vergrijpen of overtredingen kunnen strafbaar zijn, afhankelijk van de zwaarte en de wetgeving. Het onderscheid tussen strafbaar en onrechtmatig kan nuances bevatten: iets kan onrechtmatig zijn maar niet strafbaar, of andersom door specifieke wettelijke bepalingen of verweren zoals noodweer, ontoerekeningsvatbaarheid of overmacht. Verjaring kan bovendien de mogelijkheid tot strafvordering beëindigen.

Samengevat verwijst strafbaar naar gedragingen die in de wet als strafbaar zijn aangemerkt en waarvoor strafrechtelijke aansprakelijkheid kan bestaan, gespeeld binnen het kader van het legaliteitsbeginsel.