Rijbevoegdheid

Rijbevoegdheid is de juridische bevoegdheid om met motorrijtuigen op de openbare weg te rijden. Het omvat zowel het recht als de plicht om aan rij- en verkeersregels te voldoen en om in voorkomende gevallen medische en aanvullende eisen te halen. In de meeste op Nederland en de EU gerichte systemen is rijbevoegdheid gekoppeld aan het bezit van een geldend rijbewijs, afgeleverd door de bevoegde autoriteit (in Nederland de RDW). De EU-harmonisering zorgt ervoor dat rijbewijzen in beginsel in heel de EU/EEA geldig zijn en herkenbaar onderling.

Om rijbevoegdheid te verkrijgen, geldt doorgaans een combinatie van leeftijdsgrenzen, theoretische en praktijkexamens, en gezondheids- en oogtesten. Kandidaten moeten aantonen dat zij veilig kunnen besturen en voldoende kennis hebben van de verkeersregels. Voor verschillende voertuigcategorieën bestaan specifieke vereisten (bijv. auto, motor, vrachtwagen, bus), met bijbehorende examens en trainingsduur.

Rijbevoegdheid kent een geldigheidsduur en kan worden verlengd of herbeoordeeld. Periodieke vernieuwing is vaak vereist, en medische geschiktheid kan een rol spelen bij oudere bestuurders of na bepaalde aandoeningen. Schorsing of intrekking kan volgen bij ernstige verkeersovertredingen, crimineel gedrag, of medische ongeschiktheid. Een rijbewijs kan tijdelijk worden geschorst (bijv. rijontzegging) of definitief worden ingetrokken, afhankelijk van de ernst van de situatie.

Daarnaast kunnen buitenlandse bestuurders binnen de EU/EEA doorgaans met een geldig Europees rijbewijs in Nederland rijden; buiten de EU gelden soms andere regels, waaronder eventuele uitwisseling of het verkrijgen van lokaal rijbewijs. Rijbevoegdheid is daarmee een dynamouw concept, afhankelijk van wetgeving, veiligheidseisen en rijgedrag.