Pseudothrombocytopenie

Pseudothrombocytopenie is een in vitro artefact waarbij een daadwerkelijk normaal aantal bloedplaatjes in het bloed niet correct wordt weergegeven in sommige laboratoriumpresen, meestal bij gebruik van EDTA als anticoagulans. Het gevolg is een schijnbaar lage trombocytenwaarde op automatische tellers, terwijl de patiënt in werkelijkheid geen relevante trombocytopenie heeft.

Oorzaak en mechanisme

Bij sommige personen veroorzaken calciumchelering en veranderingen in de structuur van plaatjes een antistofreactie tegen cryptische epitopen op glycoproteïne IIb/IIIa van de bloedplaatjes. Hierdoor klonteren de plaatjes in het monster in vitro, wat door de teller als minder en minder losse plaatjes wordt gezien. Het risico op klonteren is het grootst in EDTA-verbonden bloed, maar kan ook bij andere anticoagulantia voorkomen.

Diagnostiek

Bij verdenking van pseuodothrombocytopenie toont een bloeduitstrijk vaak plaatjesklontering. Om ware thrombocytopenie uit te sluiten, herhaal je de telling met een niet-EDTA-anticoagulans (bijv. natriumcitraat of heparine) of verzamel een serum- of aparte studie. Handmatige telling of een geautomatiseerde telling met een ander anticoagulans bevestigt meestal normale plaatjes. Klinisch hebben patiënten doorgaans geen tekenen van verhoogde bloeding die bij echte trombocytopenie bij elkaar zouden passen.

Behandeling en klinische implicaties

Pseudothrombocytopenie vereist geen behandeling voor de plaatjesaantallen zelf; het is een laboratoriumartefact. De juiste stap is om de meting te bevestigen met niet-EDTA bloed en de klinische bevindingen te controleren. Het herkennen van dit artefact voorkomt onnodige diagnostiek en onnodige behandeling.

Prevalentie en voorkomen

Het artefact komt relatief zeldzaam voor, maar is een bekende bron van discrepanties tussen laboratoriumrapporten en klinische toestand. Een snelle confirmatie met een alternatief anticoagulans is de belangrijkste preventieve maatregel.