Programmadifferentiatie

Programmadifferentiatie is een didactische benadering waarbij een educatief programma zo wordt vormgegeven of aangepast dat leerlingen met verschillende leerbehoeften, voorkennis en tempo kunnen deelnemen aan het curriculum. Het doel is gelijke kansen op leren te realiseren door de inhoud, de leeractiviteiten en de evaluatie af te stemmen op de individuele leerweg, zonder leerlingen te stigmatiseren.

De differentiatie kan op meerdere niveaus plaatsvinden: op programmaniveau (het ontwerp van het curriculum), op klasniveau (uitvoering binnen de les) en op leerlingniveau (individuele leerpaden). Kernprincipes zijn differentiatie in inhoud, proces en product, en variatie in tempo en moeilijkheidsgraad.

Veelvoorkomende strategieën zijn compacting en versnelling voor gevorderde leerlingen, extra ondersteuning of remediatie voor wie achterblijft, verrijking en keuzeopdrachten voor meer uitdaging, en flexibele groepsindelingen of modulair curriculum zodat leerlingen vooruit kunnen werken of op hun eigen tempo kunnen verdiepen.

In het Nederlandse onderwijs komt programmadifferentiatie vaak tot uiting in profielkeuzes, niveaus (bijvoorbeeld vmbo/havo/vwo) en modules die studenten op maat laten leren. Het vereist zorgvuldige planning, professionele ontwikkeling van docenten en voldoende leermiddelen en tijd om effectief te kunnen differentiëren.

Voordelen zijn betere afstemming op leerbehoefte, hogere betrokkenheid en betere leerprogressie. Nadelen kunnen extra coördinatie en resources vragen, mogelijk stigma of ongelijkheid bij verkeerd geïmplementeerde differentiatie, en de noodzaak van een gezamenlijke schoolvisie.

Zie ook: differentiatie in het onderwijs.