Presupozycje

Presupozycje to ukryte założenia semantyczne towarzyszące wypowiedzeniom, które uznaje się za prawdziwe przez nadawcę i odbiorcę. Stanowią one element znaczeniowy zdania, a nie jedynie kontekst, i często pozostają niezmienione, gdy cała wypowiedź zostaje zaprzeczona, zapytana lub osadzona w zdaniu warunkowym.

Cechą charakterystyczną presupozycji jest projekcja: mimo że zdanie może być negowane lub włączone w skomplikowaną strukturę, założenie to zwykle „wyskakuje” na zewnątrz i podtrzymuje sens wypowiedzi. Przykłady ilustrują różne źródła presupozycji. W zdaniu Przestałem palić presupozuje się, że wcześniej paliłem. W zdaniu Królem Francji jest łysy presupozuje się istnienie króla Francji. W zdaniu Wiedziałem, że Ziemia krąży wokół Słońca presupozuje, że Ziemia krąży wokół Słońca (istnienie i fakt naukowy).

Presupozycje mogą być wywoływane różnymi mechanizmami językowymi, zwłaszcza przez czasowniki faktualne (wiedzieć, pamiętać), czasowniki wprowadzające zmianę stanu (przestać, zacząć), jak również przez użycie określonych konstrukcji z określonymi opisami. Ważne jest odróżnienie ich od implicature: presupozycje są częścią znaczenia zdania i często pozostają nawet, gdy kontekst sugeruje inną interpretację.

W praktyce lingwistycznej presupozycje analizuje się w semantyce i pragmatyce języka, by zrozumieć, jakie założenia komunikacyjne leżą u podstaw wypowiedzi oraz jak wpływają na interpretację zdań w różnych kontekstach dyskursu.