Overheidshandelingen

Overheidshandelingen zijn handelingen van overheidsorganen die juridisch bindende gevolgen hebben voor burgers, bedrijven of instellingen onder het publiekrecht. Het begrip omvat zowel normatieve handelingen die generieke regels vastleggen als individuele besluiten die op een concrete situatie gericht zijn. Het kenmerk van een overheidshandeling is dat zij rechtsgevolgen creëert of wijzigt en daarmee afwijken of verbinden ten opzichte van de private rechtsorde, in tegenstelling tot louter feitelijke handelingen zonder rechtswerking.

Typen overheidshandelingen kunnen worden onderverdeeld in normatieve en individuele handelingen. Normatieve rechtshandelingen zijn verordeningen, beleidsregels of algemene besluiten die rechten en plichten forceren voor een groep burgers of voor een bepaalde sector. Individuele rechtshandelingen richten zich op een concreet belang en bestaan uit besluiten zoals vergunningverlening, intrekking of wijziging van een vergunning, oplegging van een boete, subsidiesbeslissingen of andere beschikkingen die rechtstreeks rechtsgevolgen hebben voor een bepaalde persoon of entiteit.

De rechtsplicht rondom overheidshandelingen staat centraal in het bestuursrecht. De handelingen moeten in beginsel juridisch correct zijn en voldoen aan vereisten zoals zorgvuldigheid, proportionaliteit en legaliteit. Bezwaar en beroep bij de administratieve rechter staan doorgaans open tegen veel overheidshandelingen, met toetsing aan wetgeving en algemeen rechtsbeginselen.

Afgrenzing: niet alle activiteiten van de overheid zijn overheidshandelingen; feitelijke handelingen zonder rechtsgevolg vallen buiten deze categorie. Over overheidshandelingen bestaan zo ook relaties met het publieke belang, zoals openbare orde, veiligheid en strayende regelgeving.