Overheidsfinanciën

Overheidsfinanciën verwijzen naar de financiën van de publieke sector, waaronder de centrale overheid, provincies, gemeenten en sociale fondsen. Ze omvatten inkomsten, uitgaven en de schuldpositie, evenals de ramingen voor toekomstige periodes. Het doel van overheidsfinanciën is het leveren van publieke voorzieningen en het handhaven van macroeconomische stabiliteit.

Inkomsten bestaan uit belastingen (zoals inkomstenbelasting, btw en accijnzen), premies voor sociale zekerheid en overige niet-belastingontvangsten. Uitgaven bestaan uit lopende uitgaven (personeel, sociale zekerheid, onderhoud) en kapitaalkosten (infrastructuur, investeringen). Daarnaast zijn er transfers aan lagere overheden en uitgaven aan publieke goederen en diensten die ieders leven beïnvloeden.

Het begrotingsproces is een jaarlijks vaststaand traject met meerjarenramingen en financiële verslaggeving. Begrotingen worden vastgesteld binnen fiscale regels en streven naar een verantwoord evenwicht tussen inkomsten en uitgaven. In Europa speelt het Stabiliteits- en Groeipact een rol, waarbij de structurele balans en de schuldquote als bindende indicatoren dienen.

Schuld en schuldfinanciering vormen een essentieel deel van overheidsfinanciën. De staatsschuld bepaalt toekomstige rentelasten en financieringsruimte. Vergrijzing, demografische ontwikkelingen en economische schommelingen stellen hoge eisen aan duurzaam beleid, hervormingen en langetermijnplanning.

Transparantie en verantwoording zijn cruciaal. Begrotingsdocumenten, jaarverslagen en statistieken zorgen voor inzicht in uitgaven, inkomsten en schulden. Vergelijking tussen landen en perioden biedt aanknopingspunten voor beleid en versterkt democratische controle.