Onderzoeksbenadering

Onderzoeksbenadering verwijst naar de overkoepelende filosofie, logica en het plan waarmee wetenschappelijk onderzoek wordt vormgegeven. Zij bepaalt welke aannames worden gedaan over werkelijkheid en kennis, welke onderzoeksmethoden passend zijn en hoe data verzameld en geïnterpreteerd worden. Een onderzoeksbenadering wordt meestal afgeleid uit de onderzoeksvraag, de context en de gewenste toepasbaarheid van de bevindingen.

Er bestaan verschillende hoofdkanalen binnen de onderzoeksbenadering. In kwantitatieve of positivistisch georiënteerde benaderingen ligt de nadruk op meetbare feiten, hypothese-toetsing en statistische analyse. In kwalitatieve of interpretatieve benaderingen ligt de aandacht op betekenis, context en procesmatige interpretatie. Vaak wordt ook gekozen voor gemengde methoden (gemengde methoden) waarbij kwantitatieve en kwalitatieve elementen worden gecombineerd.

Bij een onderzoeksbenadering horen doorgaans de logica van onderzoek (deductief, inductief of abductief) en het gebruik van een theoretische lens of paradigma (bijv. positivisme, interpretivisme, kritisch-emancipatorisch). De benadering bepaalt hoe data worden verzameld (bijv. experimenten, observatie, interviews), hoe deze worden geanalyseerd en hoe resultaten worden gerapporteerd.

Keuzes voor een onderzoeksbenadering hangen af van de onderzoeksvraag, de aard van het verschijnsel, praktische beperkingen en ethische overwegingen. Belangrijke kwaliteitscriteria zijn validiteit, betrouwbaarheid of geloofwaardigheid, overdraagbaarheid en reflexiviteit. Transparante verantwoording van de gekozen benadering vergroot de geloofwaardigheid van het werk.

Veelvoorkomende benaderingen zijn: positivistische/experimentgerichte benaderingen; interpretatieve of hermeneutische benaderingen; kritische benaderingen gericht op emancipatie; en pragmatische of action research benaderingen. In disciplinaire contexten kunnen specifieke ontwerpen zoals case study, longitudinale studie of deskresearch deel uitmaken van de onderzoeksbenadering.