Onderwijsbetrokkenheid

Onderwijsbetrokkenheid is de mate waarin leerlingen, ouders en onderwijsprofessionals participeren in het onderwijsproces en zich engageren met leren. Het begrip verwijst naar zowel de actieve deelname aan lessen en huiswerk als de motivatie, emoties en het gevoel van eigenaarschap over het leerwerk. Ook de betrokkenheid van ouders en verzorgers bij schoolactiviteiten en communicatie met de school speelt een rol.

Traditioneel wordt onderwijsbetrokkenheid op drie dimensies onderverdeeld: gedragsbetrokkenheid, emotionele betrokkenheid en cognitieve betrokkenheid. Gedragsbetrokkenheid betreft concrete acties zoals aanwezigheid, participatie in lessen en tijdige inlevering van opdrachten. Emotionele betrokkenheid gaat over gevoelens van verbondenheid, veiligheid en vertrouwen ten aanzien van de school en klas. Cognitieve betrokkenheid betreft de inspanning om diepgaand te leren, kritisch denken en metacognitieve strategieën toe te passen.

Factoren die betrokkenheid beïnvloeden zijn onder meer de kwaliteit van de relatie tussen leerling en docent, klasveiligheid en -klimaat, de relevantie en uitdaging van het aanbod, feedback en waardering, school- en gezinscontext, en mogelijkheden voor autonomie en eigenaarschap in leeractiviteiten. Technologie en leeromgevingen kunnen ook invloed hebben.

Onderwijsbetrokkenheid heeft doorgaans positief effect op academische prestaties, leerhouding, studietrouw en welzijn. Het wordt gemeten met vragenlijsten, observaties door leraren, analyses van aanwezigheid en betrokkenheid bij opdrachten, en, in combinatie met leerresultaten, gevolgd. Beleid en praktijk richten zich op het vergroten van vertrouwen, leerlinggerichte instructie, ouderbetrokkenheid en een ondersteunend schoolklimaat om betrokkenheid te versterken.