MiddenSteentijd

Middensteentijd is de Nederlandse benaming voor een periode in de prehistorie die in Europa het midden van het paleolithicum beslaat. De periode loopt over een lange tijdsduur en kent regionale verschillen, maar wordt in veel overzichtswerken geplaatst tussen ongeveer 300.000 en circa 40.000 jaar geleden. In deze tijd leefden zowel Neanderthalers als, later, de eerste moderne mensen in verschillende gebieden van Europa en aangrenzende regio’s.

Kenmerkend voor de Middensteentijd is het bestaan van geavanceerde steenhouwtechnieken en een verscheidenheid aan werktuigen. Typische gereedschappen zijn snijdende en schurende voorwerpen gemaakt van vuursteen, vaak met retouche of voorbereid kernwerk. In veel delen van Europa zijn Mousterian-achtige artefacten gevonden, die vaak worden geassocieerd met Neanderthalers. In latere fasen komen ook vroege vormen van gereedschap voor die aansluiten bij de vroege moderne mensen. Daarnaast worden bot- en hoorgehélen ingezet voor aanvullende instrumenten.

Levenswijze werd grotendeels bepaald door een nomadische jacht en verzamelstrategie. Grotten en openluchtkampen boden onderdak, terwijl jacht op grote zoogdieren en het verzamelen van plantaardige bronnen centraal stonden. Culturele uitingen zijn moeilijker te bevestigen dan de materiële overblijfselen, maar toenemend bewijs suggereert complexe werktuigenproductie en mogelijk vroeg symbolisch gedrag in sommige regio’s.

Het einde van de Middensteentijd verschilt per regio en valt ongeveer samen met de intrigerende overgang naar het Laat-Paleolithicum, waarin Homo sapiens zich vaker in Europa vestigde en Neanderthalers uitstierven of zich terugtrokken. Dat maakt de Middensteentijd een sleutellink in de Europese prehistorie. Datumtechnieken zoals radiocarbon dating zijn beperkt voor oudere fasen; voor oudere bewoners komen ook methoden als luminescentiedatering en andere geochronologische technieken aan bod.