Middelengebruik

Middelengebruik verwijst naar het doelbewust consumeren van psychoactieve stoffen om gewenste effecten te bereiken of symptomen te verlichten. Dit omvat zowel legale middelen zoals alcohol en tabak als illegale of gereguleerde middelen zoals cannabis, cocaïne en opioïden, maar ook voorgeschreven medicijnen die zonder medisch toezicht worden gebruikt. Het fenomeen varieert van incidenteel gebruik tot langdurig en problematisch gebruik.

Prevalentie en patronen verschillen per land, leeftijdsgroep en cultuur. Gebruik kan variëren van eenmalig experimenteren tot regelmatig en excessief gebruik, wat kan leiden tot lichamelijke en psychische gezondheidsproblemen, verslaving, en sociale en economische schade. De risico’s hangen af van het middel, dosis, frequentie, en de context waarin het wordt gebruikt.

Gezondheidsrisico’s omvatten acute effecten zoals vergiftiging en ongevallen, en lange termijn aandoeningen zoals verslaving, lever- en hartziekten, en mentale gezondheidsproblemen. Alcohol en tabak blijven wereldwijd de grootste oorzaken van ziekte en overlijden gerelateerd aan middelengebruik. Comorbide risicofactoren, zoals psychische aandoeningen of sociale stressoren, kunnen het gebruik versterken en de herstel kans verminderen.

Preventie en behandeling richten zich op informatie, screening en vroegsignalering, en op behandelingsopties zoals cognitieve gedragstherapie, motivational interviewing en gespecialiseerde programma’s voor afhankelijkheid. Medicamenteuze behandelingen kunnen onderdeel zijn van de zorg voor bepaalde stoffen, bijvoorbeeld methadone of buprenorfine bij opioïdeafhankelijkheid en medicatie voor alcohol- of nicotineafhankelijkheid. Harm-reduction benaderingen, zoals naloxon bij overdosis en veilige consumptie-omstandigheden, kunnen schade beperken.

Beleid en regelgeving variëren wereldwijd en omvatten leeftijdsgrenzen, verkoop- en reclamebeperkingen, en maatregelen gericht op volksgezondheid en veiligheid. Publieke gezondheidsperspectieven benadrukken verantwoord gebruik, preventie, en toegang tot behandeling en ondersteuning.