Menswaardigheid

Menswaardigheid verwijst naar de inherente waarde en waardigheid van ieder mens, onafhankelijk van afkomst, status of omstandigheden. Het is een fundamenteel beginsel in ethiek, politiek en recht en vormt de basis voor mensenrechten en gelijke behandeling.

Historisch gezien ontwikkelde het begrip zich in de Verlichting en werd het uitgewerkt in de traditionele mensenrechtenleer. Filosofen zoals Immanuel Kant betoogden dat men mensen als doelen op zich moet behandelen en nooit als middel mag gebruiken. In de internationale rechtsorde werd de menselijke waardigheid vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948), waarin staat dat allen geboren vrij en gelijk in waardigheid en rechten zijn.

In juridisch en politiek taalgebruik functioneert menswaardigheid als norm en doel: staten zijn verplicht om waardigheid te respecteren en te beschermen, bijvoorbeeld door het verbieden van foltering en onmenselijke behandeling, door gelijke behandeling te waarborgen en door voorzieningen op het gebied van zorg, privacy en vrijheid van denken en geloof.

Het begrip speelt een centrale rol in internationale mensenrechteninstrumenten, Europese mensenrechten en nationale grondwetten, waar het de basis vormt voor anti-discriminatie, sociale bescherming en de rechtsstaat.

In de huidige debatten worden universalistische en relativistische perspectieven besproken: sommigen benadrukken een universele waardigheid die voor iedereen geldt, anderen wijzen op culturele context en pluralisme. In de praktijk blijft menswaardigheid een leidraad voor beleid op het gebied van armoedebestrijding, gezondheidszorg, arbeidsomstandigheden en menselijke waardigheid aan het eind van het leven.

Zie ook: mensenrechten, waardigheid, Kant, UDHR, Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens.