Legenden

Legenden zijn verhalen die in een cultuur wijd verbreid voorkomen en die vaak een kern hebben die historisch of geloofsgerelateerd is, maar waarin details zijn verdicht, overdreven of wonderlijk zijn. Ze bevinden zich tussen feitelijke bronnen en mythische verhalen en dienen vaak om plaatselijke herinneringen en waarden over te dragen. Legenden kunnen in verschillende tijden spelen en bestaan meestal in meerdere versies tegelijk.

Ontstaan en overlevering gebeurt vooral in mondelinge tradities. Vertellers dragen ze verder en geven ze door aan nieuwkomers of volgende generaties; later worden ze op schrift gesteld in kronieken, balladen, plaatselijke geschriften of literaire bewerkingen. Ze hangen vaak samen met een specifieke plaats, familie of figuur, en kunnen zich in de loop van de tijd bemoderniseren of doorvertalen naar andere regio’s en culturen.

Typen legenden omvatten onder meer religieuze legenden (leven en wonderen van heiligen), heldenlegenden (verhalen over ridders en andere legendarische figuren), en lokale of toponomische legenden die uitleg geven bij plaatsnamen of geografische kenmerken. Ook stedelijke legenden, moderne volksverhalen die plausibel lijken maar moeilijk verifieerbaar zijn, vormen een bekend subgenre.

Functies van legenden zijn onder meer het bewaren van geheugen en identiteit, het rechtvaardigen van tradities en normen, het verklaren van fenomenen of plaatsen, en het bieden van moraalles en vermaak. In de studie van folkloristiek en literatuur worden legenden onderzocht om veranderingen in cultuur en geheugen te begrijpen en om te zien welke historische kern mogelijk achter de verhalen schuilgaat.