Kostenbatenanalyse

Kostenbatenanalyse (KBA) is een systematische methode om de economische aantrekkelijkheid van een project, beleidsmaatregel of regulering te beoordelen door verwachte kosten en baten te identificeren, te kwantificeren en waar mogelijk te monetariseren. Ze wordt zowel in de publieke als in de private sector toegepast om weloverwogen keuzes te onderbouwen en de maatschappelijke opbrengsten af te zetten tegen investeringen en risico’s.

Het proces omvat doorgaans: het afbakenen van scope en relevante stakeholders; het identificeren en kwantificeren van kosten en baten over de gewenste tijdshorizon; het toewijzen van geldwaarden aan directe en indirecte effecten, inclusief milieu- en gezondheidsimpact; het kiezen van een disconteringsvoet en het berekenen van de netto contante waarde (NCW) of de kosten-batenverhouding (BCR); het beschrijven van onzekerheden via gevoeligheids- en scenario-analyses; en aandacht voor verdelings- en ethische overwegingen. Het doel is een zo eenduidig mogelijk cijfermatig beeld te geven, aangevuld met kwalitatieve beoordeling waar monetair geen passende waarde kan worden toegekend.

Toepassingsgebieden omvatten publiek-infrastructuur en vervoer, ruimtelijke ordening, milieu en klimaatbeleid, gezondheidszorg en regelgeving die economische of sociale effecten heeft.

Beperkingen van KBA zijn onder meer de moeilijkheid van monetarisering van immateriële of lange termijn effecten, de afhankelijkheid van de gekozen disconteringsvoet en tijdshorizon, en onzekerheden in data. Ook verdelingsimpacts en maatschappelijke waarden kunnen lastig in één getal te vatten zijn. Daarom dient een KBA als hulpmiddel ter ondersteuning van politieke en maatschappelijke afwegingen, niet als enige beslissingscriterium.