Kleurwisselingen

Kleurwisselingen beschrijven het veranderen van de waargenomen kleur van een voorwerp of organisme als reactie op interne omstandigheden of externe stimuli. Het begrip wordt gebruikt in biologie, chemie en materiaalwetenschap en kan zowel snelle als geleidelijke veranderingen omvatten.

Biologische kleurwisselingen ontstaan door pigmentvariatie en door structuurkleuring. Pigmentkleur wordt bepaald door chromatoforen (pigmentcellen) met verschillende pigmenten. Structurele kleuren ontstaan via micro-/nano-structuren die licht weerkaatsen. Regulatie vindt plaats door zenuwen of hormonen en kan snel of langzaam verlopen. Voorbeelden: kameleons en inktvissen die huidpatronen wijzigen voor camouflage of communicatie; sommige amfibieën en reptielen vertonen seizoensgebonden veranderingen. Planten vertonen ook kleurveranderingen, bijvoorbeeld in de herfst wanneer chlorofyl afbreekt en carotenoïden/anthocyanen dominant worden.

Chemische en fysische kleurwisselingen treden op wanneer een stof reageert op veranderingen in pH, temperatuur, licht of elektrisch veld. Voorbeelden: pH-indicatoren die kleuren verschuiven; thermochromische materialen die veranderen met temperatuur; elektrochromische en fotokrome materialen die kleuren veranderen onder spanning of licht, met toepassingen in slimme ramen, displays en sensors.

Toepassingen omvatten camouflage en communicatie bij dieren, maar ook sensoren, indicatoren en slimme materialen in technologie.