Ionisatiekamers

Een ionisatiekamer is een gasgevuld meetinstrument dat ioniserende straling omzet in een elektrische maat. De kamer bestaat uit een afgesloten ruimte met gas (meestal lucht of een gasmengsel) tussen twee geleidende elektroden waartussen een spanning staat. Straling die door het gas beweegt veroorzaakt ionisatie; de gevormde vrije ionen worden onder invloed van het elektrische veld verzameld door de elektroden, waardoor een stroom- of ladingsignaal ontstaat dat met een elektrometer kan worden geregistreerd.

De respons van een ionisatiekamer is, mits correct gekalibreerd, praktisch evenredig met de hoeveelheid straling die het gas heeft afgegeven en daarmee met de dosis in het meetgebied. Daarom wordt de kamer veel gebruikt in dosimetrie, met name voor de kalibratie van radiotherapiebeams en voor stralingsmetingen in bescherming.

Ontwerpen variëren. De meest gangbare types zijn thimble-chambers (een klein gasvolume in een metalen omhulling) en plane-parallel chambers (platte gaskamers met parallelle elektroden). Er bestaan verzegelde en soms drukbestendige varianten; de keuze hangt af van de stralingskwaliteit, het energiebereik en de gewenste meetnauwkeurigheid.

Kalibratie en correcties: omzetting van de gemeten stroming naar dose-eenheden vereist calibratie tegen nationale standaarden en toepassing van correctiefactoren voor temperatuur en druk, ion-recombinatie, polarisatie-effecten en energie- en hoekafhankelijkheid. Voor klinische dosimetrie worden kalibraties vaak omgezet naar dose-to-water, zodat gemeten waarden direct bruikbaar zijn voor behandelplannen. ionisatiekamers vormen de kern van dosimetrie in medische toepassingen en stralingsbescherming.