Instytut

Instytut to formalna organizacja skoncentrowana na badaniach, edukacji lub działalności kulturalnej. Termin ten jest używany w wielu językach, a w polskim systemie naukowym ma szczególne znaczenie. W zależności od kontekstu, instytut może być samodzielną instytucją badawczą, jednostką organizacyjną uniwersytetu lub ośrodkiem kulturalnym. Słowo pochodzi od łacińskiego institutum.

W Polsce instytut może być jednostką na uniwersytecie lub w Polskiej Akademii Nauk. Może działać jako samodzielny instytut lub być częścią wydziału; jego zadaniem jest koordynacja badań naukowych, prowadzenie studiów podyplomowych, a czasem także prowadzenie zajęć na studiach pierwszego stopnia w wybranych dziedzinach. Instytuty posiadają własne kierownictwo, budżet i programy doktoranckie.

Poza środowiskiem akademickim, instytut odnosi się także do instytucji badawczych finansowanych przez państwo, instytutów kultury, think tanków i ośrodków szkoleniowych. W takim użyciu instytut może prowadzić badania, organizować wystawy, kursy językowe, szkolenia czy projekty naukowe. W praktyce nazwa odzwierciedla zakres działań i status organizacyjny, a niekoniecznie formę prawno-organizacyjną.

Etymologia: łacińskie institutum, via francuskie institut; w wielu językach oznacza właśnie organizację edukacyjno-badawczą lub kulturalną. W języku polskim instytut jest standardowym terminem i bywa łączony z przymiotnikami określającymi dziedzinę (Instytut Filologii, Instytut Fizyki, Instytut Nauk Społecznych). Liczba form gramatycznych to instytut (liczba pojedyncza, rodzaj męski) i instytuty (liczba mnoga).