Impostorsyndroom

Impostorsyndroom is een psychologisch patroon waarbij iemand twijfelt aan zijn of haar eigen competenties en voortdurend vreest door anderen als frauduleus te worden ontmaskerd, ondanks aantoonbare prestaties. Mensen met dit patroon geloven vaak dat succes het gevolg is van geluk, toeval of externe factoren, en niet van eigen kunnen. Het gaat niet om een klinische diagnose in de DSM, maar om een erkend fenomeen dat gevoelens van onzekerheid en verwarring over de eigen bekwaamheid oproept.

Typische kenmerken zijn onder meer het gevoel een bedrieger te zijn, het negeren van lof en erkenning, overdreven hard werken om mislukkingen te voorkomen, en perfectionisme. Angst voor blootstelling als onvoldoende competent kan leiden tot uitstelgedrag of vermijdingsgedrag. Het impostorsyndroom kan voorkomen bij studenten, starters op de arbeidsmarkt en professionals in verschillende sectoren, en komt vaker voor bij minderheden of eerstegeneratie professionals, hoewel genderverschillen op het gebied van prevalentie nog niet consistent zijn aangetoond.

Oorzaken en risicofactoren bestaan uit een combinatie van persoonlijkheidskenmerken (zoals perfectionisme en hoge zelfkritiek), omgevingsfactoren (een competitieve werkomgeving, hoge verwachtingen, gebrek aan representatieve rolmodellen) en sociale invloeden (onderschatting van eigen bijdrage, skewed feedback). Culturele normen en een focus op prestatie kunnen dit fenomeen versterken.

Behandeling en coping richten zich op het herkennen en veranderen van automatische gedachten, vaak met cognitieve gedragstherapie, coaching of therapeutische begeleiding. Praktische strategieën omvatten het bijhouden van succeservaringen, het actief toelaten van lof, het zoeken van mentorship en peer-ondersteuning, en het aanleren van realistische doelstellingen. Organisaties kunnen een Open Feedback cultuur bevorderen en mislukkingen normaliseren om Impostorsyndroom te verminderen.