Hulpwerkwoordsvorm

Hulpwerkwoordsvorm, in Dutch grammar, refers to the form that a hulpwerkwoord (auxiliary verb) takes when it accompanies a main verb to express tense, aspect, mood or voice. The Dutch language uses several auxiliary verbs, each serving different functions. De belangrijkste zijn hebben en zijn voor het vormen van voltooide tijden, worden voor de passieve stem en soms voor toekomst- of passieve nuance, zullen voor toekomstige of voorwaardelijke betekenis, en kunnen, moeten, mogen, willen, hoeven als modale hulpwerkwoorden. Soms fungeert ook gaan als een semi-auxiliair om nabij toekomst aan te geven.

Belangrijkste toepassingen zijn onder meer: het vormen van voltooide tijden met hebben of zijn (ik heb gegeten; zij is vertrokken); de pluperfect met had of was (ik had gelezen); de toekomende tijd of voorwaardelijke betekenis met zullen (ik zal gaan); de passieve stem met worden (het huis wordt gebouwd) en in sommige contexten de verleden passieve (het huis werd gebouwd). Modale hulpwerkwoorden (kunnen, moeten, mogen, willen, hoeven) veranderen samen met het hoofdwerkwoord en gaan meestal samen met een infinitief van het hoofdwerkwoord: ik kan zwemmen; ik heb het boek niet kunnen vinden. Een veel voorkomende combinatie is de constructie hebben/ zijn + kunnen/ kunnen + infintief: ik heb het boek niet kunnen vinden.

Naast de syntactische rol beïnvloedt de hulpwerkwoordsvorm ook de woordvolgorde in de zin; het hulpwerkwoord staat vaak in de tweede positie en het hoofdwerkwoord verschijnt in zijn infinitief of participium aan het eind van de zin. Hulpwerkwoordsvormen zijn daarmee cruciaal voor het uitdrukken van tijd, mogelijkheid, verplichting en stem in het Nederlands.