Handelsbeperkingen

Handelsbeperkingen zijn maatregelen van overheden of internationale instellingen die de handel tussen landen beperken of reguleren. Ze raken de invoer, uitvoer of doorvoer van goederen en diensten en worden vaak toegepast om economische, politieke of veiligheidsredenen te realiseren.

Veelvoorkomende vormen zijn tariefheffingen, quota (kwantitatieve grenzen aan invoer of uitvoer), licentievereisten, import- en exportverboden, embargo’s en exportcontroles op strategische goederen. Ook niet-tarifaire belemmeringen zoals technische regelgeving en normen, certificering, oorsprongsregels en subsidies aan binnenlandse producenten kunnen de handel beïnvloeden.

Motieven voor handelsbeperkingen zijn onder meer bescherming van binnenlandse industrie en banen, consumentenbescherming, volksgezondheid en veiligheid, milieu, het voorkomen van oneerlijke handelspraktijken en naleving van internationale verplichtingen of geopolitieke doeleinden zoals sancties.

Internationaal recht biedt kaders voor handelsbeperkingen. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) regelt disciplines rondom tariefconcessies en nationale behandeling en verbiedt discriminerende belemmeringen. Uitzonderingen zijn onder meer algemene uitzonderingen uit artikel XX van het GATT en veiligheidsexcepties uit artikel XXI. Veel beperkingen vallen onder multilaterale afspraken of op verdragen gebaseerde sancties.

Effect en debat: handelsbeperkingen kunnen handel beschermen maar leiden vaak tot hogere prijzen en verstoringen in toeleveringsketens. Ze worden getoetst in bilaterale of multilaterale fora en kunnen veranderen met economische ontwikkelingen en internationale relaties.