Gebruiksbeperking

Gebruiksbeperking is een begrip uit contractuele en technologische contexten dat verwijst naar beperkingen op hoe een product, dienst of inhoud mag worden gebruikt. Het omvat zowel formele voorwaarden als technische maatregelen die verder gaan dan louter eigendom, en kan van toepassing zijn op licenties, abonnementen, digitale content en hardware.

In licenseringscontexten komt een groot deel van de gebruiksbeperkingen voort uit afspraken in softwarelicenties, streamingovereenkomsten en digitale contentlicenties. Veelal worden deze beperkingen gerealiseerd via contractuele bepalingen (voorwaarden van gebruik) en/ of technische beveiligingen zoals digitale rechtenbeheer (DRM), activatie- of apparaatbindende mechanismen, of geografische beperkingen.

Veelvoorkomende vormen van gebruiksbeperking zijn onder meer: geografische beperkingen (territoriale licenties), tijdgebonden toegang of proefperiodes, activatie- of apparaatlimieten (beperking tot een bepaald aantal installaties of gekoppelde apparaten), functierestricties binnen bepaalde abonnementsniveaus, en verbod op kopiëren, delen, reverse engineering of commercieel gebruik zonder toestemming.

Effecten en overwegingen: voor gebruikers kan een gebruiksbeperking de toegankelijkheid, compatibiliteit, resellerechten en de mogelijkheid tot reparatie of aanpassing beïnvloeden. Voor aanbieders ondersteunt het prijsmodellen, bescherming tegen piraterij en controle over distributie. Handhaving kan variëren van technische maatregelen tot contractuele remedies of juridische stappen. In sommige rechtsstelsels zijn consumentenrechten relevant bij het beoordelen van redelijke en duidelijke disclosure van beperkingen.

Terminologie: in het Nederlands verwijst gebruiksbeperking naar de beperkingen die naast de verleende gebruiksrechten bestaan; zij verschillen van open of vrij te gebruiken licenties, waar beperkingen beperkt zijn of ontbreken.