Functiestoornissen

Functiestoornissen zijn aandoeningen waarbij de functie van het lichaam gestoord is zonder aantoonbare organische schade bij aanvullend onderzoek. De term omvat functionele neurologische stoornissen, functionele bewegingsstoornissen, functionele pijnklachten en verwante cognitieve en somatische klachten. Symptomen kunnen ernstig zijn en de dagelijkse activiteiten belemmeren, ondanks normaal lichamelijk onderzoek.

Kenmerkend is dat symptomen vaak geen direct verband hebben met organische aandoeningen en dat meerdere domeinen tegelijk kunnen zijn aangetast. De problemen worden vaak uitgedrukt als verschijnselen die niet volledig verklaard kunnen worden door bekende ziekten of letsel.

Oorzaken zijn multimodaal: biologische predisposities, psychische factoren en sociale context. Traumatische ervaringen en chronische stress kunnen bijdragen, maar er bestaat geen enkelvoudige oorzaak. Onderzoek suggereert dat veranderingen in hersennnetwerken een rol kunnen spelen bij functionele stoornissen, maar deze verklaringen zijn niet uniform of definitief.

Diagnose gebeurt meestal door klinische beoordeling en uitsluiting van organische ziekten. Er is geen eenvoudige test voor alle functiestoornissen; de beoordeling is vaak multidisciplinair en gericht op het opbouwen van vertrouwen en begrip bij de patiënt. Het diagnostisch proces kan geruststellend werken wanneer uitgelegd wordt dat de klachten echt zijn, maar niet door organische afwijkingen worden veroorzaakt.

Behandeling is doorgaans multidisciplinair: duidelijke uitleg over de aandoening, cognitieve gedragstherapie, aangepaste fysio- en oefentherapie, en behandeling van comorbide klachten zoals pijn, angst of depressie. Medicatie kan symptoomgericht worden ingezet maar geneest de stoornis zelden.

Prognose is variabel. Vroege herkenning en een geïntegreerde revalidatie vergemakkelijken herstel bij veel patiënten, maar sommige houden langdurige klachten. Een patiëntgerichte aanpak en tijdige doorverwijzing naar gespecialiseerde zorg zijn belangrijk.