Fosfaatgebonden

Fosfaatgebonden is een term die wordt gebruikt om aan te geven dat fosfor in chemische bindingen is vastgelegd aan andere stoffen, waardoor het minder direct beschikbaar is voor planten en micro-organismen. In bodems en sedimenten gebeurt fosfaatbinding vooral aan mineralen zoals ijzer- en aluminiumoxiden of aan calcium, wat kan leiden tot onoplosbare fosfaatverbindingen of aan de oppervlakte gebonden fosfaatdeeltjes.

De binding vindt plaats door adsorptie op het mineraaloppervlak en door neerslag als fosfaatmineralen. De aard van de binding en de sterkte ervan hangen af van factoren als pH, redoxcondities en de mineralogische samenstelling van de bodem of het sediment. Bij lage pH komen vaak ijzer- of aluminiumgebonden fosfaatfragmenten voor, terwijl bij neutrale tot basische pH-waardes calciumfosfaat en organisch gebonden vormen vaker voorkomen.

Impact en belang: fosfaatgebonden fosfor is minder direct beschikbaar voor planten en microben, wat van invloed is op de voedingstoestand en op de stofwisseling in ecosystemen. Een hoge mate van fosfaatbinding kan bijdragen aan minder vrij fosfaat in de bodem, maar ook aan verhoogde risico’s voor afvoer van fosfaat naar waterlopen als daarmee stapsgewijs latent fosfaat vrijkomt. Beheermaatregelen richten zich op het beïnvloeden van binding en beschikbaarheid, bijvoorbeeld via bodembewerking, pH-aanpassing of het toepassen van adsorptiematerialen.

Meetmethoden en terminologie: in de bodembiologie worden fosfaatfractionaties gebruikt om onderscheiden pools te definiëren. De fosfaatgebonden pool omvat vaak ijzer-/aluminiumgebonden en calciumgebonden fracties, en onderscheidt zich van uitwisselbaar en organisch fosfaat.

---