Emissierechten

Emissierechten zijn vergunningen die toestemming geven tot het uitstoten van een bepaalde hoeveelheid broeikasgassen. Ze worden uitgegeven door een overheid of een aangewezen toezichthouder en zijn verhandelbaar via emissiehandelssystemen (ETS). Een emissierecht staat doorgaans gelijk aan één ton CO2-equivalent en vertegenwoordigt de mogelijkheid om gedurende een vastgestelde periode die hoeveelheid uitstoot te produceren.

Het systeem werkt op basis van een plafond (cap) op totale emissies. Het cap wordt geleidelijk verlaagd om de uitstoot te reduceren. Bedrijven die minder uitstoten dan het aantal door hen verkregen rechten toestaat, kunnen overtollige rechten verkopen of bankieren voor toekomstige periodes. Bedrijven die meer uitstoten dan hun rechten toestaan, moeten aanvullende rechten aankopen en kunnen sancties krijgen bij niet-naleving.

Allocatie en handel: rechten kunnen gratis worden toegewezen of via veiling verkocht. Verdeling vindt plaats door nationale bevoegde instanties en verloopt via een centraal registre en handelsplatformen. De prijs van emissierechten wordt bepaald door vraag en aanbod en beïnvloedt investeringen in schone technologie en energiebesparing.

Toepassingsgebied: in de Europese Unie zijn emissierechten een kernonderdeel van het Emissiehandelssysteem (EU ETS) voor elektriciteits- en industriële bedrijven en sinds 2012 ook voor luchtvaart binnen de EU; in de toekomst kunnen aanpassingen en uitbreidingen volgen. Nederland volgt deze EU-regels via nationale toezichthouders en toezichthoudende instanties die het systeem implementeren en controleren.

Voordelen en kritiek: emissierechten stimuleren kosteneffectieve reducties en innovatie, maar ze kennen prijsvolatiliteit en het risico van koolstoflekken, administratieve lasten en mogelijke marktverstoringen bij onvoldoende ambitie of bij herverdeling.

Geschiedenis: het EU ETS begon in 2005 en is sindsdien meerdere keren herzien om strengere caps, betere verdeling en strengere handhaving te waarborgen.