Demyelinisatie

Demyelinisatie is het verlies of beschadiging van de myelinelaag rondom zenuwvezels. Myelin vormt een isolerende wand die de snelheid van zenuwgeleiding verhoogt. Bij demyelinisatie dalen de geleidingssnelheid en de efficiëntie van signaaltransmissie, wat kan leiden tot verschillende neurologische verschijnselen. De schade kan tijdelijk of blijvend zijn en remyelinisatie door ondersteunende cellen kan soms herstelmechanismen ondersteunen.

Demyelinisatie kan optreden in het centrale zenuwstelsel (CZS) of in het perifere zenuwstelsel (PZS). In het CZS produceren oligodendrocyten myelinelaagjes; in het PZS doen Schwanncellen dat. Beide systemen kunnen apart of gelijktijdig aangedaan raken.

Oorzaken en oorzakengroepen zijn onder meer auto-immuunziekten zoals multiple sclerose (MS) en andere inflammatoire demyeliner, post-infectieuze aandoeningen zoals ADEM bij kinderen, en perifere demyeliner zoals Guillain-Barré-syndroom. Ook aandoeningen zoals vitamine B12-tekort, genetische leukodystrofieën, toxische blootstelling of metabole stoornissen kunnen demyelinisatie veroorzaken.

Symptomen variëren afhankelijk van het aangetaste zenuwstelsel en kunnen gevoelloosheid, tintelingen, spierzwakte, coördinatieproblemen, visusstoornissen en vermoeidheid omvatten. Diagnostiek omvat beeldvorming van het CZS (MRI), analyse van cerebrospinale vloeistof (bijv. oligoclonale banden), en elektrofysiologische studies zoals zenuwgeleidingsonderzoek bij PZS-aandoeningen.

Behandeling is gericht op de onderliggende oorzaak en symptomatische zorg. Bij MS-relapses worden vaak hoge doses corticosteroïden gegeven; ziekte-modificerende therapieën kunnen afwijkingen in het CZS verminderen. Bij Guillain-Barré en vergelijkbare demyeliner worden plasmaparase of IVIG toegepast. Het beloop en de prognose hangen af van de oorzaak en de mate van axonaal letsel; remyelinisatie kan soms tot gedeeltelijk herstel leiden.