Dekoloniseren

Dekoloniseren is het proces waarbij koloniale overheersing en de daarmee samenhangende machtsverhoudingen worden erkend, onderzocht en in verschillende maatschappelijke velden aangepakt om ongelijkheid en vervanging van stemmen te herstellen of te verbeteren. Het omvat beleidsmaatregelen, onderwijs, erfgoed, cultuur en publieke herinnering, evenals de vraag naar verantwoordingsplicht, restitutie en representatie van voormalige kolonisatoren en koloniën.

Historisch gezien is dekolonisatie wereldwijd grotendeels in de tweede helft van de twintigste eeuw gerealiseerd door onafhankelijkheidsbewegingen die leidden tot soevereiniteit van veel voormalige koloniën. Voorbeelden zijn Indonesië (jaargangen van inspanningen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, met onafhankelijkheid eind jaren veertig), Suriname (onafhankelijk in 1975) en de voormalige Belgische kolonie Congo (onafhankelijkheid in 1960). In Nederland en andere voormalige koloniale machten blijft dekoloniseren zich richten op hoe deze geschiedenis wordt verteld en gekoesterd in hedendaagse instituties.

In de huidige praktijk richt dekoloniseren zich op onderwijs en curricula, musea en collecties, publieke ruimte, taalgebruik en bestuurspraktijken. Voorbeelden zijn het contextualiseren van koloniale geschiedenis in lesmateriaal, herwaarderen van perspectieven van voormalige koloniserden, en de vraag naar restitutie of repatriatie van objecten. Het doel is een inclusievere en meer nauwkeurige historische kennis en een eerlijker maatschappelijke verhoudingen, terwijl discussies over methode en representatie vaak tot maatschappelijke en politieke debatten leiden.