Home

Bismarckachtige

Bismarckachtige is een Nederlandse aanduiding voor wat men als de werkwijze of het beleid van Otto von Bismarck beschouwt, de Pruisische staatsman die in de tweede helft van de 19e eeuw de Duitse eenwording tot stand bracht en vervolgens lang de koers van het Duitse Rijk bepaalde. In de literaire en historische terminologie verwijst het naar een stijl van politiek die wordt gekenmerkt door realpolitik: pragmatisme boven ideologie, een sterk gecentraliseerd staatsapparaat en diplomatieke manoeuvres om doelstellingen te bereiken. De term kan zowel neutraal als kritisch gebruikt worden, afhankelijk van de context.

Kernmerken van een Bismarckachtige benadering zijn onder meer: een sterke, vaak autoritair geleid centrale macht; het

In bredere zin wordt de uitdrukking ook gebruikt om hedendaagse politici of beleid te beschrijven dat als

gedoseerd
inzetten
van
wettelijke
en
administratieve
middelen
om
sociale
of
politieke
rivalen
te
neutraliseren
(zoals
in
de
anti-socialistische
wetten)
en
tegelijkertijd
economische
modernisering
en
sociale
hervormingen
te
bevorderen;
het
secuur
combineren
van
diplomatieke
allianties,
dreiging
en
manipulatie
van
tegenstanders
om
een
stabiele
omgeving
voor
unificatie
of
behoud
van
macht
te
waarborgen.
Buitenlands
beleid
stond
centraal:
veeleer
dan
idealistische
principes,
werd
gekeken
naar
de
balans
van
macht
en
het
isoleren
of
neutraliseren
van
rivalen
door
pragmatische
coalities.
realpolitik
of
staatsgeleide
pragmatiek
wordt
gezien,
vaak
met
nadruk
op
tactische
coalities,
controle
over
instituties
en
beheersde
democratische
processen.
De
waardering
voor
Bismarckachtige
politiek
varieert
van
bewondering
voor
efficiëntie
tot
kritiek
op
autoritarisme.