Beoordelingsschaal

Een beoordelingsschaal is een meetinstrument waarmee een object, eigenschap of gedrag wordt geëvalueerd door middel van een reeks discrete opties. De schaal ordent de waarneming en levert een numerieke of ordinale score op die vergelijkbaar is tussen respondenten of situaties.

Veel voorkomende vormen zijn de Likert-schaal (meestal vijf- of zevenpunt, van helemaal mee oneens tot helemaal mee eens), semantische differentiaal (bijv. van onvriendelijk naar vriendelijk), numerieke beoordelingsschalen (bijv. 0-10) en visuele analoge schalen (VAS, vaak een horizontale lijn van 0 tot 100). In onderwijs en onderzoek komen ook rubrieken of beoordelingsmatrices voor, die descriptieve criteria koppelen aan verschillende prestatieniveaus.

Toepassingsgebieden zijn onder meer studentbeoordeling, klantenfeedback, psychologisch onderzoek en kwaliteitsbeoordelingen van producten of diensten. De gebruikte schaal bepaalt grotendeels welke statistische analyses geschikt zijn; Likert-scores worden doorgaans als ordinaal beschouwd, terwijl sommige onderzoekers ervan uitgaan dat zij een interval-achtig karakter hebben.

Belangrijke psychometrische eigenschappen zijn betrouwbaarheid (consistentie bij herhaalde metingen) en validiteit (in hoeverre de schaal meet wat bedoeld is). Dit vereist doorgaans aandacht voor standaardisatie, duidelijke descriptors per niveau en, bij vertaling, culturele aanpassing.

Beperkingen omvatten responsbias zoals centralisering, verlangens om sociaal wenselijk te antwoorden, en interpretatieverschillen tussen respondenten. Daarnaast kunnen ceiling- en floor-effecten de gevoeligheid beperken. Ontwikkeling en evaluatie van beoordelingsschaal vragen om duidelijke definities, pilottesting en evaluaties van betrouwbaarheid en validiteit.