Antikartelregels

Antikartelregels zijn regels die de concurrentie beschermen door te voorkomen dat bedrijven afspraken maken die de werking van de vrije markt beperken. De kern is het verbod op kartels: afspraken tussen concurrenten, besluiten van een verenigde onderneming en geconcerteerde praktijken die de concurrentie beperken, zoals prijsafspraken, marktverdeling, productie- of afzetafspraken en het manipuleren van aanbestedingen. Ook het uitwisselen van gevoelige strategische informatie en collectieve boycotten kunnen kartelgedrag faciliteren en vallen onder het verbod.

In de Europese Unie is artikel 101 van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU) de basisregel: overeenkomsten die objectief of effectief de concurrentie beperken in de interne markt zijn verboden. In Nederland wordt dit geïmplementeerd via de Mededingingswet. Bepaalde overeenkomsten kunnen worden vrijgesteld onder artikel 101(3) VWEU of via Nederlandse vrijstellingskaders als zij bijdragen aan efficiëntie, leiden tot betere productie of distributie en de concurrentie niet onnodig beperken. Er bestaan ook blokvrijstellingen en de minimis-regels.

Handhaving ligt bij de Europese Commissie en bij nationale mededingingsautoriteiten zoals de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Onderzoeken kunnen leiden tot boetes en bevelen om kartelpraktijken onmiddellijk te stoppen. Boetes kunnen aanzienlijk zijn en hangen af van de omzet; personen kunnen in sommige gevallen ook strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Leniency-regelingen stimuleren bedrijven om als eerste overtredingen te melden in ruil voor verminderde sancties; daarnaast kunnen benadeelde partijen schadevergoeding vorderen via civiele procedures.

Naleving vereist doorgaans een ondernemingsbrede compliance-programma, training in mededingingsrecht en duidelijke regels rond het delen van concurrentiegevoelige informatie. De antikartelregels zijn van toepassing op activiteiten binnen de EU/EEA en zien toe op zowel horizontale als verticale afspraken, en ook op informele coördinatie tussen concurrenten.