Antigeenpresentatie

Antigeenpresentatie is het proces waarmee cellen korte peptidefragmenten van eiwitten tonen aan T-cellen, zodat het aangeboren en adaptieve immuunsysteem elkaar kunnen reguleren. Het gebeurt via twee hoofdroutes: via MHC klasse I en via MHC klasse II moleculen. De presentatie vindt plaats in professionele antigen-presenterende cellen zoals dendritische cellen, macrofagen en B-cellen, maar ook in andere celtypen.

Bij de endogene route (MHC klasse I) worden intracellular geproduceerde eiwitten in korte peptiden afgebroken door de proteasoom. Peptiden worden getransporteerd naar het endoplasmatisch reticulum (ER) via TAP (de transporters van antigenen). In het ER koppelen de peptiden aan MHC klasse I moleculen, die bestaan uit een zware keten en beta2-mlyoglobuline. Na vouwing en hulp van chaperoneeiwitten verlaat het MHC I–peptidecomplex het ER en gaat naar het celoppervlak. Daar wordt het herkend door CD8+ T-cellen (cytotoxische T-cellen), die bij herkenning cytotoxische respons kunnen oproepen.

Bij de exogene route (MHC klasse II) worden buitenliggende eiwitten opgenomen door endocytose of fagocytose en in endosomen/lysosomen afgebroken tot peptiden. MHC klasse II moleculen worden in een compartiment geladen nadat de invariant chain (Ii) kwijt raakt en CLIP tijdelijk in de bindingstrek ligt. HLA-DM helpt bij het vervangen van CLIP door antigen-peptiden. Het MHC II–peptidecomplex verhuis naar het celoppervlak en wordt herkend door CD4+ T-helpercellen, die cytokinen uitscheiden en andere delen van het immuunsysteem kunnen activeren.

Cross-presentatie door bepaalde dendritische cellen maakt het mogelijk dat exogene antigenen ook op MHC I worden gepresenteerd, wat vooral belangrijk is voor anti-virale en antitumorresponsen. De antigeenpresentatie is essentieel voor effectieve adaptieve immuunresponsen en immunologische herinnering.