Afweging

Afweging is het proces waarbij verschillende opties, waarden, belangen en consequenties tegen elkaar worden afgewogen om een beslissing te vergemakkelijken. Het doel is een keuze die zo goed mogelijk aansluit bij de geformuleerde doelen en normen, rekening houdend met mogelijke voordelen, risico’s, kosten en nadelen. De term wordt in Nederland en Vlaanderen gebruikt in juridische, bestuurlijke en maatschappelijke contexten.

In de juridische en bestuurlijke context gaat afweging vaak over afweging van belangen: tegenstellingen tussen publiek en particulier belang, of tussen verschillende grondrechten. Bij overheidsbesluitvorming speelt afweging een centrale rol in proportionaliteits- en evenwichtscontroles. De uitkomst is niet simpelweg de meest gunstige optie, maar een gebalanceerde keuze die recht doet aan relevante belangen en de normen van redelijkheid en transparantie respecteert.

Toepassingsgebieden en methoden: in beleidsvorming, ruimtelijke ordening, milieubeheer, gezondheidszorg en bedrijfsvoering wordt afweging systematisch toegepast. Praktische hulpmiddelen zijn onder meer een beoordelingskader, kosten-batenanalyse, multi-criteriaanalyse en besluitmatrices. Het proces omvat doorgaans het identificeren van alternatieven, het vaststellen van beoordelingscriteria, het verzamelen van informatie, het wegen van voor- en nadelen en het vastleggen van de motivering zodat de beslissing verantwoordbaar is. Het accent ligt op transparantie en objectieve afweging ondanks inherente onzekerheid en subjectiviteit.